Przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszenie ich godności, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, także wywołujące cierpienia i krzywdy u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc w rodzinie jest działaniem intencjonalnym, zaplanowanym, ukierunkowanym na wyrządzenie drugiej osobie krzywdy, szkody, cierpienia. Dotyczy relacji z bliskimi, w której istnieje nierówny układ sił. Dochodzi do wykorzystywania władzy, siły fizycznej, psychicznej, materialnej przez silniejszego nad słabszym.
Rozróżniamy formy przemocy:
PRZEMOC FIZYCZNA
– popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, wykręcanie rąk, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielenie koniecznej pomocy, itp.
PRZEMOC PSYCHICZNA
– wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, stosowanie gróźb, zawstydzanie, izolowanie wyśmiewanie poglądów, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, stosowanie bezprawnych gróźb np. zabiję cię, szantażowanie zabójstwem, przekonywanie o swojej bezkarności, itp.
PRZEMOC SEKSUALNA
– wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, wymuszanie oglądania pornografii i powtarzania zachowań tam stosowanych, patologiczna zazdrość o zachowania seksualne których nie ma , itp.
PRZEMOC EKONOMICZNA
– odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia zarobkowej pracy, niszczenie rzeczy osobistych, demolowanie mieszkania, itp.
ZANIEDBYWANIE
– niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka zarówno fizycznych (właściwe odżywianie, ubieranie, ochrona zdrowia, edukacja itp.) jak i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość rodzicielska, troska i in.), pozostawianie bez opieki osoby, która z powodu choroby, niepełnosprawności bądź wieku nie może samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.
Pamiętaj !
Prawo zabrania stosowania przemocy i krzywdzenia swoich bliskich. Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich jest ofiarą przemocy ze strony osoby najbliższej, nie wstydź się prosić o pomoc. Prawo stoi po twojej stronie.
JAK ZGŁOSIĆ PRZEMOC, JAK UZY.SKAĆ POMOC ?
W sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia powiadom Policję (997, 112) lub Prokuraturę. Tylko szybka reakcja umożliwi zapewnienie Tobie i Twoim bliskim ochronę, wszczęcie odpowiednich procedur oraz zabezpieczenie dowodów zdarzenia.
Jeżeli podejrzewasz stosowanie przemocy w rodzinie możesz zawiadomić dzielnicowego (policjanta), pracownika socjalnego Ośrodka Pomocy Społecznej a jeżeli sprawa dotyczy dziecka możesz bezpośrednio poinformować Sąd Rodzinny i Nieletnich.
Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą w rodzinie odbywa się na podstawie procedury ,,Niebieskie Karty’’ i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie na jej prowadzenie.
Procedura ,, Niebieskie Karty” – obejmuje ogół czynności podejmowanych realizowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Jest to narzędzie mające na celu zatrzymanie przemocy w rodzinie.
Procedurę może uruchomić przedstawiciel jednej z 5 podmiotów tj.: policji, pomocy społecznej, oświaty(szkoła, przedszkole), ochrony zdrowia (przychodnia, szpital), komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
Procedurę wszczynana jest w sytuacji, gdy dany podmiot w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych powziął podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.
Kto i kiedy może uruchomić procedurę ,,Niebieskie Karty’’ pokazuje poniższy schemat:
W każdej gminie działa Zespół Interdyscyplinarny (obsługę organizacyjno-techniczną prowadzi Ośrodek Pomocy Społecznej) – jest to zespół składający się z przedstawicieli służb i instytucji pracujących na rzecz osób krzywdzonych. Członkami zespołu są przedstawiciele: pomocy społecznej, policji, oświaty, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych, kuratorzy sądowi. W skład zespołu mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
W ramach procedury ,,Niebieskie Karty’’ ustawodawca wprowadził cztery formularze Niebieska Karta, oznaczone kolejno literami A, B, C i D.
Wszczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta A” przez przedstawiciela jednego z pięciu w/w instytucji. Kiedy przedstawiciel jednej z w/w instytucji dowie się lub ma podejrzenie, że występuje przemoc, wypełnia formularz ,,Niebieska Karta A’’( wypełnianie formularza powinno odbywać się w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie). Osobie, co do której istnieje podejrzenie, że dotyczy jej przemoc, przekazuje się formularz „Niebieska Karta B” zawierający podstawowe informacje dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie oraz wskazanie miejsc, do których osoba doznająca przemocy może się zwrócić po pomoc, właściwych ze względu na jej miejsce zamieszkania.
Po sporządzeniu formularza „Niebieska Karta A” następuje przekazanie tego formularza do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza „Niebieska Karta – A” niezwłocznie, lecz nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania przekazuje formularz członkom zespołu interdyscyplinarnego aby zapoznali się z formularzem, następnie najczęściej w drodze uchwały powoływana jest grupa robocza, która będzie pracować z rodziną.
Z kolei formularz „Niebieska Karta – C” wypełniają członkowie zespołu bądź grupy roboczej. Robią to na posiedzeniu, w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, która nie ma obowiązku stawienia się na spotkanie. Nie grozi jej za to żadna sankcja, nie wstrzymuje to prac zespołu.
W dalszej kolejności członkowie zespołu bądź grupy roboczej wypełniają formularz „Niebieska Karta – D” w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Osoba ta zostaje wezwana na posiedzenie zespołu bądź grupy roboczej. Jeżeli domniemany sprawca przemocy nie stawi się na wezwanie zespołu, bądź grupy roboczej, to taka sytuacja nie wstrzymuje dalszych działań specjalistów, choć niewątpliwie przeprowadzenie rozmowy z domniemanym sprawcą jest ważne dla ustalenia planu pomocy rodzinie.
W następnej kolejności obowiązkiem zespołu jest wnikliwe przeanalizowanie sprawy, przygotowanie planu pomocy rodzinie i realizowanie go w dalszej części procedury.
Po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy oraz stwierdzeniu, że przemoc ustała lub w przypadku rozstrzygnięcia o braku przesłanek do prowadzenia procedury, następuje jej zakończenie.
Zakończenie procedury jest możliwe w dwóch przypadkach:
-
ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy,
- rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.
Bardzo istotny jest fakt, że nie ma możliwości wycofania ani zmiany informacji zawartych w formularzu „Niebieska Karta A”, nawet na wniosek osoby pokrzywdzonej. Osoba doznająca przemocy ani osoba stosująca przemoc nie mogą wycofać procedury ,,Niebieskie Karty’’
Należy pamiętać, że wszczęcie procedury ,,Niebieskie Karty’’ nie jest równoznaczne z zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa. Niebieska Karta dokumentuje sytuację, stanowi ważny dowód w sprawie karnej. Jednak aby sprawca został ukarany, potrzebne jest co do zasady złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy policja lub prokurator zajmą się sprawą z własnej inicjatywy. Ponadto po wypełnieniu Niebieskiej Karty Twoja sytuacja będzie stale nadzorowana przez policję, pracownika socjalnego.
Zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie:
poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego
i rodzinnego; interwencji kryzysowej i wsparcia; ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez umożliwienie osobom stosującym przemoc w rodzinie korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się
i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej; zapewnienia osobie dotkniętej przemocą
w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie; zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, która nie ma tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą przemocy lokalu, pomocy w uzyskaniu mieszkania.
Osoba uwikłana w przemoc może uzyskać pomoc i wsparcie w:
Punkt Interwencji Kryzysowej- tel. 16 624 62 88 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
w Jarosławiu
Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Korytnikach
– tel. 16 671 85 94 – zapewnia wsparcie całodobowo, zapewnia poradnictwo prawne, psychologiczne, pedagogiczne, socjalne.
Okręgowy Ośrodek Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem oraz osobom im najbliższym (ul. Ks. Piotra Skargi 7/1 lok. 33, 37-700 Przemyśl) godziny otwarcia: poniedziałek, środa, czwartek, piątek 8:00 – 15:00; wtorek 13:00 – 20:00; sobota 9:00 – 13:00, e – mail pomoc.przemysl@gmail.com, tel. 607 244 747 oferuje pomoc prawną, psychologiczną,
Lokalny Punkt Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem oraz osobom im najbliższym w Jarosławiu godziny otwarcia: poniedziałek 15:00 – 19:00, e- mail pomoc.jaroslaw@gmail.com, tel. 607 244 740 oferuje pomoc prawną, psychologiczną,
Lokalny Punkt Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem oraz osobom im najbliższym w Przeworsku godziny otwarcia: wtorek 15:00 – 19:00, e- mail pomoc.przeworsk@gmail.com, tel. 607 259 997 oferuje pomoc prawną, psychologiczną,
Lokalny Punkt Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem oraz osobom im najbliższym w Lubaczowie godziny otwarcia: Środa 15:30 – 19:30 e-mail pomoc.lubaczow@gmail.com tel.607 254 067 oferuje pomoc prawną, psychologiczną,
Lokalny Punkt Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem oraz osobom im najbliższym w Orłach godziny otwarcia Czwartek 15:00 – 19:00 e- mail pomoc.orly@gmail.com, tel. 607 244 740 oferuje pomoc prawną, psychologiczną,
Centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego- tel. 800 70 2222- bezpłatna linia, która działa 24 godziny przez 7 dni w tygodniu,
Jarosławskie Centrum Zdrowia Psychicznego Punkt Zgłoszeniowo- Koordynacyjny Jarosław ul. Kościuszki 18 nie wymaga skierowania i wcześniejszej rejestracji
tel. 16 624 06 50 –do 18.00, tel. 16 624 06 70- po 18.00
można uzyskać pomoc lekarza psychiatry, psychologa, psychoterapeuty, pielęgniarki.
